‘De gebruiker staat bij ons centraal’, dat is wat Designers te horen krijgen als ze in gesprek gaan met organisaties, bedrijven, gemeentes…meestal volstaat men met de toevoeging van een slogan aan het bedrijfslogo, en soms geloven ze het nog oprecht ook. Voor de Designers van SamenBeter maakt dat het werk er niet makkelijker op want als zij moeten met lede ogen aanzien dat hun poging om invulling te geven aan ‘Bewoner centraal’ aan inflatie onderhevig is.
Want hoe doe je dat nou eigenlijk? De ‘Bewoner centraal’ stellen? Op het eerste gezicht zou je zeggen ‘Vraag het de Bewoner’. Zelfs als we even voorbijgaan aan wie ‘de Bewoner’ dan wel is, is dit een problematische route. Denk aan mensen die zelf-destructieve wensen hebben, al dan niet bewust. Dat is niet ondenkbaar bij mensen die met zaken als bijvoorbeeld anorexia of verslaving moeten leven. Maar ook kinderen gaan niet vrijwillig naar school en jij en ik parkeren liefst gratis en recht voor de deur.
Designers kruipen daarom meestal zelf maar in het hoofd van de Bewoner en beslissen wat goed voor hen is. Bij SamenBeter vinden we deze goed bedoelde weg ook gevaarlijk: de Designer bepaalt dan hoe de bewoner ondersteunt moet worden volgens een standaard die buiten die bewoner ligt. Die standaard klinkt redelijk en verdedigbaar, maar het kan zo maar zijn dat een individu geen enkele behoefte heeft om eraan te voldoen. Wat is bijvoorbeeld het streven van SamenBeter? Is dat ‘Gezondere Wijken’? Helaas is ‘Gezondheid’ voor heleboel mensen helemaal geen prioriteit. Nu de anti-tabak discussie hoog oploopt, kun je daar in de ingezonden brieven rubrieken sterke staaltjes van lezen: Er zijn mensen die simpelweg niet geïnteresseerd in een ‘gezond’ leven zonder tabak. Net zo zijn er massa’s mensen die leven om iets tot stand te brengen, een kunstwerk, of een wetenschappelijke doorbraak. Daaraan zijn ze bereid hun gezondheid te offeren. Bijvoorbeeld door nachten door te werken, slecht te eten, in sociaal isolement verkeren…
Ik zie vooral dat het opleggen aan anderen van een externe standaard vooral rancune en tegenwerking creëert. Bovendien lijkt het akelig op ‘Behandelen’, ‘Beter maken’, een attitude waarvan we in Proeftuinen nu juist afstand van wilden nemen.
Wat zou de SamenBeter Designer dan wel kunnen doen? Zouden we het niet als onze rol moeten zien, om een wijk te creeeren die bewoners in staat te stelt om hun eigen waarden na te leven? Zou het kunnen dat dat hetgene is wat mensen gelukkig maakt? De onderzoeker die als een maniak dag en nacht werkt aan een wetenschappelijke doorbraak, leeft om kennis te ontwikkelen, de verstokte roker die elke avond in de kroeg zit leeft om verbinding te ervaren met anderen. Het bedreigen van de leefwijze van deze mensen maakt deze mensen ongelukkig.
Er is net een boek gepubliceerd met de veelbelovende titel ' The Origins of Hapiness: The Science of Well Being over the Life course'. We zijn te laat voor de Launch Party maar ik heb het besteld en ben benieuwd of de onderzoekers ons kunnen helpen met de vraag: 'Wat vragen de bewoner'.
Ik kom erop terug!